عوارض استرس و فکر زیاد
حس اضطراب و استرس یکی از حالات طبیعی ذهنی انسان است که در پاسخ به شرایط استرس‌زا، فشارهای روانی و تهدیدات خارجی ایجاد می‌شود. این واکنش طبیعی، در حالت عادی خود یک حس گذرا به حساب می‌آید، که تحت شرایط خاصی می‌تواند به یک اختلال روانی برای فرد تبدیل شود. بیمار مضطرب زمان زیادی را با حالت ناخوشایند اضطراب زندگی می‌کند. به بیان ساده‌تر اضطراب داشتن به معنی حس دلشوره و تشویش در مقابل حوادث ناگوار، ترس‌ها و اتفاقات بحرانی و مهم زندگی می‌باشد، که با آنکه حسی ناخوشایند و نامطلوب به حساب می‌آید، اما یک واکنش عادی، سالم و مفید است.
علائم اختلال اضطراب
اختلال اضطراب و یا استرس یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی به حساب می‌آید که فرد مبتلا به آن به مدت طولانی و یا بدون دلیل (یعنی در حالتی که فرد تحت فشار یا تهدیدی قرار ندارد) مضطرب است. در این حالت فرد هراس، ترس و استرس زیادی را تجربه می‌کند، اما شدت و ضعف این حس بستگی به میزان بیماری در فرد دارد.
هم چنین بخوانید: بازی هایی برای کاهش اضطراب کودکان
عوامل ایجاد اضطراب و استرس
-
مشکلات زندگی، عاملی اصلی برای ایجد استرس
زندگی روزمره بشر، مجموعه‌ای از اتفاقات و داستان‌های تلخ و شیرین است که تمرکز بیش از حد و واکنش غلط به این اتفاقات می‌تواند باعث بروز اختلالات روانی در انسان شود. اصلی‌ترین دلایل بروز اختلالات اضطراب، مشکلات رایج زندگی، فشارها و استرس‌های در محیط کار، مسائل خانوادگی، درگیری‌های ایجاد شده در محیط‌های دوستانه، آسیب‌های عاطفی و فردی و مشکلات درونی فرد با خودش به شمار می‌رود. احساس طرد شدن، بی‌اهمیتی، بی‌ارزشی، ناخواسته بودن، جدایی‌ها و شکست‌های عاطفی می‌توانند باعث ایجاد بیماری اضطراب در فرد شوند.
همچنین مرگ نزدیکان، جدایی‌ها و از دست دادن کسانی که دوست‌شان داریم، ایجاد تغییرات بزرگ و ناگهانی، قرار گرفتن در مسیر اتفاقات ناخواسته و عجیب، بلایای طبیعی، رخدادهای اجتماعی، تورم‌های شدید مالی در کشور و همچنین بیماری‌های همه‌گیر مانند کرونا همگی بخشی از عوامل ناخواسته‌ای هستند که به طور طبیعی در همه جامعه ایجاد اضطراب و نا آرامی می‌کنند. اما بخشی از مردم (با توجه به شرایط زندگی‌شان) دچار اختلال اضطراب و استرس خواهند شد.
-
عوامل شخصیتی در استرس گرفتن
تحقیقات نشان می‌دهند که فرزندانی که در یک خانواده استرسی به دنیا می‌آیند، زمینه ایجاد اختلال روانی اضطراب را بیشتر از سایرین دارند. برخی از محققان علت آن را در زمینه‌های ژنتیکی و وراثتی می‌دانند. اما برخی دیگر دلیل این امر را به خاطر الگوبرداری‌های رفتاری کودک از والدین می‌دانند. آنچه مسلم است رفتارهای اضطراب برانگیز، تنش‌های شدید خانوادگی و تکرار الگوی اضطراب و استرس باعث ایجاد واکنش‌های ذهنی کودکان و زمینه ساز بیماری در آنها به حساب می‌آیند.
همچنین بخوانید: نکات مراجعه به روانپزشک و روانشناس
-
عوامل فیزیولوژیکی در اضطراب
بدن آدمی، از ارتباط بسیار پیچیده‌ای میان ذهن، روان و جسم ساخته شده است، که نقصان در هر یک از این بخش‌ها می‌تواند بر دیگران تاثیر منفی داشته باشد. ترشح بیش از حد و یا کم کاری غدد مختلف موجب عدم تعادل هورمونی (مانند اختلال در غده تیروئید، کم کاری غدد فوق کلیوی، هورمون اپی نفرین و …) در بدن زنان و مردان می‌گردد. بهم ریختگی‌های هورمونی می‌توانند باعث بروز اختلال اضطراب و استرس در افراد شود.
برای مثال ایجاد اختلال در دوران دوره قاعدگی خانم‌ها یکی از مصادیق ایجاد اختلال ذهنی بر اثر بهم ریختگی هورمونی در فرد به حساب می‌آید. برخی از روانشناسان اختلال اضطراب را به عنوان عدم تعادل هورمون‌ها، عدم تعادل شیمیایی و سیگنال‌های الکتریکی مغز معرفی می‌نمایند. به صورت کلی بیماری اضطراب و استرس در زنان بسیار شایع تر از مردان می باشد.
-
بیماری‌های جسمی باعث استرس می شوند
افرادی که دچار بیماری‌های مزمن و طولانی مدت می‌شوند، و یا گرفتار معلولیت‌ها و محدودیت های جسمانی هستند، به طور طبیعی زمینه مستعد‌تری را برای ایجاد اختلالات اضطرابی دارند. همچنین مصرف داروهای شیمیای گوناگون، استرس جراحی و بحران رویارویی با مرگ از جمله عوامل شناخته شده در ایجاد اضطراب در بیماران هستند.
-
تغذیه نامناسب عاملی برای استرس است
به طور کلی افرادی که دچار مشکل چاقی و یا لاغری مفرط هستند در اغلب موارد دچار اختلالات اضطراب می‌شوند. لاغری در افراد چاق همیشه باعث ایجاد اعتماد به نفس و در نهایت درمان اضطراب در ایشان می‌گردد.
بعضی از افرادی که چاق هستند در اغلب موارد بدون اینکه کنترلی روی سطح اضطراب خود داشته باشند، وقتی در جمع حضور پیدا می‌کنند دچار استرس شدیدی می‌شوند. به خصوص جوانان و نوجوانانی که سن و سال آنان ایچاب می‌کند که نیاز به مورد توجه بودن داشته باشند.
از سوی دیگر، محققین بر این باورند که کمبود برخی از مواد آلی و ویتامین‌ها در بدن انسان مانند ویتامین B12، اسیدهای آمینه، اسید فولیک و منیزیم می‌تواند عامل بروز اضطراب باشد. در نتیجه مصرف بیشتر این مواد غذایی باعث کاهش اضطراب و استرس در افراد خواهد شد.
مصرف برخی از مواد مانند نوشیدنی‌های کافئین دار، الکل، مواد مخدر توهم‌زا، حشیش، بنگ، کوکائین، برخی از آرام بخش‌ها، آمفتامین‌ها و سایر داروهایی که بر سیستم اعصاب تاثیر می‌گذارند نیز باعث افزایش اضطراب در فرد می‌شود.
درمان اختلالات اضطرابی و نشانه های آن
فردی که دچار اختلالات اضطراب می‌شود، در حقیقت یک بیمار روانی است که می‌بایست تحت نظر پزشک و روانشناس متخصص قرار گیرد. ممکن است برخی نام نهادنِ بیماری را روی اضطراب و استرس افراط بدانند، اما اضطراب و استرس بیش از حد می‌تواند عامل بسیاری از بیماری ها باشد. این بیماری می‌تواند منجر به بیماری‌های حادتری مانند افسردگی، اعتیاد به مواد مخدر، سردردهای مزمن، دندان قروچه، مشکلات روده و دستگاه گوارش گردد. تشخیص زود هنگام این بیماری باعث کوتاه شدن دوره درمان آن می‌شود.
نشانه‌های اضطراب به دو دسته علائم روانی و جسمانی تقسیم می‌شوند. علائم روانی شامل مواردی مانند احساس ترس، هراس و تشویش شدید، بی خوابی، خواب زیاد و کابوس‌های شبانه، عدم تمرکز فکری، احساس خطر قریب الوقوع، بی‌قراری، ترس، استرس، ناتوانی در حفظ آرامش و … می‌شود.
علائمی مانند احساس خستگی، ضعف و ناتوانی بدنی، عرق سرد کف دستان و پاها، خستگی و احساس خفگی، مشکلات تنفسی مانند تنفس سریع یا کند، تنگی نفس و درد قفسه سینه، تپش قلب شدید، ناآرامی و لرزش بدن، بی ارادگی و یا تکرر ادرار، تنش‌های عضلانی، بی حسی و سوزن سوزن شدن دست و پا، مشکلات جنسی، خشکی دهان، سرخی صورت، تهوع و استفراغ، اسهال و یا یبوست، سرگیجه و سردرد شدید بخشی از علائم و نشانه‌های جسمانی این اختلال روانی به حساب می‌آیند.
درمان قطعی اضطراب
همیشه پیشگیری بهترین روش درمان است. رعایت نکات زیر کمک شایانی به پیشگیری از ابتلا به این بیماری خواهد نمود.
- داشتن رژیم غذایی سالم
- ورزش و فعالیت مفید بدنی روزانه
- عبادت و توجه قلبی به خداوند و باورهای قلبی
- انجام تکنیک مختلف مدیتیشن، یوگا و توجه به درون
- عدم مصرف الکل و مواد مخدر
- مصرف کم مواد کافئین‌دار مانند قهوه، چای و نوشابه‌های انرژی‌زا
- یادگیری تکنیک‌های مقابله با استرس، و روش‌های درست حل مشکلات زندگی
- حفظ آرامش در مقابل تنش‌ها و استرس‌ها
- تربیت درست کودک و ایجاد محیط پرورشی سالم
- خواب کافی و آرامش بخش در شبانه روز
- رعایت ساعت خواب درست
اگر گمان دارید که دچار اختلال اضطراب هستید، هر چه سریعتر مشکل خود را با یک متخصص روانشناس مطرح نمایید و با مشاوره صحیح از بروز مشکلات شدید جسمی و روحی جلوگیری نمایید.
شما عزیزان برای رزرو وقت مشاوره در مرکز مشاوره روانشناسی سلامت با شماره ی زیر تماس بگیرید.
نویسندگان:
دکتر رحیم سلگی (متخصص روانشناسی)
دکتر رضا الطافی شیرمرد ( متخصص روانشناسی سلامت)
- چگونه با طرد شدن کنار بیاییم؟ - 11 خرداد 1401
- نقش بازی در یادگیری کودکان پیش دبستانی - 21 فروردین 1401
- مهارت تاب آوری چیست؟ - 24 اسفند 1400