اختلال ناتوانی عقلانی چیست؟

ناتوانی عقلانی به چه معناست ؟

ناتوانی عقلانی در طول دوره رشد شروع میشود و کمبود های عقلانی و عملکرد انطباقی را در زمینه های مفهومی ،اجتماعی و عملی در بر میگیرد.

ناتوانی عقلانی با کمبودهایی در توانایی های عقلانی کلی،مانند: استدلال، حل مسعله، برنامه ریزی،تفکر انتزاعی، قضاوت، یادگیری تحصیلی و یادگیری از تجربه مشخص میشود.

این کمبودها به اختلالاتی در عملکرد انطباقی منجر میشوند، طوری که فرد نمیتواند معیارهای استدلال شخصی و مسعولیت اجتماعی را در یک یا چند جنبه از زندگی روزانه، از جمله ارتباط، مشارکت اجتماعی، عملکرد تحصیلی یا شغلی، واستقلال شخصی در خانه یا در موقعیت های اجتماعی، براورده کند. تاخیر رشدی کلی همان گونه که از نام ان بر میاد در صورتی تشخیص داده میشود که فرد نتواند نقاط عطف رشدی مورد انتظار را در چند زمینه ی عملکرد عقلانی براورده کند.

توجه:

آیا ناتوانی با عدم توانایی یکی است؟

تمایز مهمی بین ناتوانی و عدم توانایی وجود دارد. همه ناتوانی ها نوعی عدم توانایی در انجام کاری محسوب میشود ولی هرگونه عدم توانایی نوعی ناتوانی نیست.به این معنی که ناتوانی زیر مجموعه عدم توانایی ست. ناتوانی نوعی عدم توانایی انجام کاری است که بیشتر مردم با رسش نوعی، فرصت یا آموزش میتوانند ان کار را انجام دهند.

روش تشخیص ناتوانی ذهنی

A-کمبود هایی در کارکرد های عقلانی،مانند:استدلال،برنامه ریزی،حل مسعله تقکر اتزاعی قضاوت یادگیری

تحصیلی و یادگیری از تجربه که ارزیابی بالینی و ازمون های  هوش فردی و استاندارد شده ان را تایید کرده باشد.

B-کمبود هایی در عملکرد انطباقی که به ناتوانی در براورده ساختن معیارهای رشدی و اجتماعی فرهنگی برای استقلال  شخصی  و مسعولیت اجتماعی منجر شوند.بدون کمک جاری این کمبودهای انطیاقی عملکرد را در یک یا چند فعالیت زندگی روزمره مانند ارتباط مشارکت اجتماعی و زندگی مستقل در محیط های متعدد نظیر خانه مدرسه محل کار و جامعه محدود میکنند.

c-شروع کمبود های عقلانی در و انطباقی در طول دوره رشد.

بر اساس شدت در سه سطح بیان میشود:

• خفیف
• متوسط
• شدید
• عمیق

تشخیص افتراقی ناتوانی ذهنی

تشخیص ناتوانی عقلانی زمانی باید صورت گیرد که ملاک های A.B.Cبراورده شده باشند.تشخیص ناتوانی

عقلانی نباید به علت بیماری ژنتیکی یا جسمانی فرض شود.نشانگان ژنتیکی مرتبط با ناتوانی عقلی باید به

عنوان تشخیص همزمان ناتوانی عقلانی مورد توجه قرار گیرد.

 

هم چنین بخوانید: چگونه از سلامت روان خود مراقبت کنیم؟ 

همزمانی اختلالات بدن

وقوع همزمان بیماری های روانی،عصبی،رشدی و جسمانی در ناتوانی عقلانی رایج است.طوری که میزان برخی بیماری ها (مثل اختلالات روانی،فلج مغزی ،و صرع)سه یا چهار برابر بالاتر از کل جمعیت است.پیش

اگهی و نتیجه تشخیص هایی که با هم روی میدهند میتواند تحت تاثیر وجود ناتوانی عقلانی قرار بگیرد. روش های ارزیابی ممکن است به دلیل اختلالات مرتبط جمله اختلالات ارتباط،اختلالات طیف اوتیسم،و اختلالات حرکتی ،حسی یا اختلالات دیگر،به اصلاحات نیاز داشته باشد.منابع مطلع برای مشخص کردن نشانه ها ،مانند تحریک پذیری ،بی نظمی خلق،پرخاشگری،مشکلات خوردن،و مشکلات خواب،و برای

شایع ترین اختلالات روانی

شایع ترین اختلالات روانی و عصبی –رشدی که با هم روی میدهند،عبارتند از اختلال کاستی توجه\بیش فعالی،اختلالات افسردگی و دو قطبی،اختلالات اضطرابی،اختلال طیف اوتیسم،اختلال حرکت قالبی(همراه یا بدون اسیب رساندن به خود)اختلالات دکنترل تکانه، و اختلال عصبی شناختی عمده.افراد مبتلا به ناتوانی عقلانی،مخصوصا انهایی که به ناتوانی عقلانی شدیدتر مبتلا هستند،ممکن است پرخاشگری و رفتار های اخلال گر از جمله صدمه زدن به دیگران یا تخریب اموال نیز نشان دهند.

میزان شیوع عقب ماندگی ذهنی

میزان شیوع ناتوانی عقلانی در کل جمعیت تقریبا ۱ درصد است و بسته به سن،تفاوت دارد.میزان شیوع ناتوانی عقلانی شدید تقریبا ۶ در ۱۰۰۰ است.

علل اختلال های هوشی

علت های پیش از تولد عبارتست از ۱اختلال کروموزومی،۲خطاهای مادر زادی۳اختلال های رشدی موثر بر شکل گیری مغز۴تاثیرهای محیطی اختلال های کروموزومی عبارتنند از نشانگان داون،نشلنگان ایکس شکننده و….

فنیل کتونوریا یکی از علت ها ی اختلال های هوشی است که از خطاهای مادرزادی سوخت و سازی ناشی میشود.

میکروسفالی و هیدرو سفالی مثال هایی از اختلال های رشدی موثر بر شکل گیری مغز است.

اثرهای محیطی پیش از تولد شامل سوتغذیه مادر،نشانگان الکلی جنین و سرخک میشود.

علت های پس از تولد شامل علت هایی میشود که اساس زیستی یا روانی اجتماعی دارند.

علت های زیستی شامل اسیب مغزی ضربه ای و عفونت هایی مانند مننژیت و سیفلیس میشوند.

علت های ارثی هم میتوانند نقش مهمی داشته باشند.

درمان عقب ماندگی ذهنی

درمان افراد دچار عقب ماندگی ذهنی مبتنی بر ارزیابی نیازهای اجتماعی ،اموزشی،روانپزشکی و محیطی است .احتمال دارد افراد عقب مانده به انواع اختلال روانی هم مبتلا باشند و معمولا نیازمند حمایت های روانی اجتماعی زیادی هستند.درمان مطلبوب اختلالاتی که منجر به کم توانی ذهنی شوند،پیشگیری اولیه،ثانویه و ثالثیه است.

-پیشگیری اولیه برای حذف یا کاهش عوامل و شرایطی که به پیدایش اختلالات همراه با کم توانی ذهنی منجر میگردد اطلاق میشود.اقداماتی از قبیل :

۱)افزایش اطلاعات و اگاهی مردم در این باره.

۲)تلاش برای تامین و بهبود تدابیر بهداشت عمومی.

۳)وضع قوانین برای تامین مراقبت مطلوب مادر و کودک.

۴)ریشه کنی اختلالاتی که با اسیب دستگاه مرکزی همراهند.

۵)مشاوره خانوادگی و ژنتیک

انواع سطوح پیشگیری

برای کوتاه کردن دوره بیماری و به حداقل رساندن و یادگاریهای بیماری است.

-اموزش کودک)اموزش مهارت های انطباقی،و مهارت های اجتماعی و اموزش حرفه ای

-درمان های رفتاری،شناختی و روانپریشی

-رفتار درمانی برای شکل دادن و تقویت رفتارهای اجتماعی و کنترل پرخاشگری و رفتارهای مخرب.استفاده

از راهبرد تقویت وتنبیه ملایم

-شناخت درمانی نظیر کنار گذاشتن باورهای غلط و تمرینات ارام سازی با اموزش فردی

– روانپویشی به منظور کاهش تعارضات در این افراد و خانواده هایشان به منظور کاهش افسردگی و اضطراب

تاثیر اجتماع بر ناتوانی ذهنی

ایجاد برنامه های اموزشی گروهی،برنامه های ورزشی که سبب تقویت تعاملات اجتماعی ،دوستی ها و افزایش عزت نفس عمومی نیز میشود و بر خانواده های این افراد هم تاثیر میگذارد

درمانی دارویی ناتوانی ذهنی

در برخی عقب مانده ها که اختلال روانی دیگری نیز دارند مثلADHD یا افسردگی یا روانپریشی و …از تجویز دارو هم برای درمان استفاده میشود.

منابع:

1. مبانی تشخیص روان پزشکی بر اساس DSM .5
2. روانشناسی مرضی کودک . لطفی کاشانی ، فرح . وزیری ، شهرام
3. کاپلان –سادوک۱۳۸۸
4. دانش اموزان با نیازهای ویژه و اموزش فراگیر(دکتر محمد عاشوری.دکتر سیده سمیه جلیل ابکنار)

 

شما عزیزان می‌توانید برای رزرو وقت مشاوره روانشناسی در تهران برای کودک دلبندتان با شماره مرکز مشاوره سلامت تماس بگیرید.

۰۲۱-۶۶۱۷۹۲۳۱