بازی هایی برای کاهش اضطراب کودکان

دلایل اضطراب در کودکان

اضطراب به خودی خود پدیده ای سالم و طبیعی است که در روند رشد همه ما اتفاق می‌افتد و فقط زمانی از آن به عنوان اختلال یاد می کنیم که در یک سن نامتناسب و نیز شدید باشد. همه بچه ها در حدود هشت الی نه ماهگی به بعد به اصطلاح «غریبی می کنند» یعنی با دیدن افرادی که برای آنها آشنا نیستند، گریه می کنند کهگاهی آنقدر شدید است که والدین را عصبی می کند اما در حقیقت این علامت در کودکان نشانه مرحله ای طبیعی و بهنجار از رشد کودک است و علامت اینکه آنها توانسته اند میان مراقبان خود و سایرین تمایز قائل شوند.

همراهی والدین با کودک در این مرحله به او کمک می کند با اطمینان قابل توجهی از این مرحله حساس رشدی عبور کند. در حالت معمولی این اضطراب طبیعی کودک در حدود هجده ماهگی بسیار کم می شود و واکنش های خفیف تری در برابر روبرو شدن با غریبه ها نشان می‌دهد.

نقش والدین در اضطراب کودک

والدینی که از لحاظ کمی و کیفی حضور کافی دارند و احساس ترس و اضطراب کودک را در این سن می پذیرند و با در آغوش گرفتن و موجه و طبیعی جلوه دادن احساس او حمایت می کنند به گذر از این مرحله کمک خواهند کرد و بالعکس والدینی که در برابر این بی تابی و بی قراری دستپاچه و عصبی می شوند و با خشونت رفتار می کنند یا بالعکس به حمایت بیش از حد از کودک اقدام می کنند و اجازه رویارویی تدریجی کودک با اطرافیان را به او نمی دهند، گذر کودک از این مرحله را سخت می کنند. در این صورت کودک به نوعی در این ترس و اضطراب باقی می ماند، حالتی که شکل شدت یافته آن اختلال اضطراب جدایی نامیده می‌شود.

در حقیقت اضطراب جدایی به عنوان مرحله‌ای طبیعی از رشد نوزاد برای نخستین بار در هفت ماهگی به اوج خود می‌رسد و در سه سالگی از بین می‌رود.

نظریه دلبستگی در روانشناسی

 

بالبی، نظریه پرداز معروف در زمینه رشد کودک، رابطه عاطفی عمیق به ویژه بین مادر و کودک را دلبستگی می نامد که البته آن را می توان به هر رابطه عمیق بین دو فرد که برای یکدیگر مهم هستند تا حدی تعمیم داد. بر این اساس دو نوع مهم دلبستگی ایمن و ناایمنی ممکن است در کودک شکل بگیرد.

در دلبستگی ایمن کودک دنیای پیرامون خود را پیش بینی پذیر، امن، حمایت کننده و آرامش بخش می داند که در واقع ناشی از تجربه ای است که با اولین مراقبین زندگی خود (به ویژه پدر و مادر) داشته است.
مراقبینی که این حمایتگری و توجه به موقع و کافی به نیازهای او را نشان داده اند.

 

همچنین بخوانید: اختلالات یادگیری در کودکان 

 شرایط برعکس این حالت یعنی مراقبینی که به نیازهای کودک توجه کافی ندارند یا فقط هر وقت که خودشان آماده و سرحال باشند به کودک توجه می کنند. بنابراین سبب می شوند کودک تصور کند دنیا چندان یا شاید اصلا قابل اتکا و قابل پیش بینی نیست و در این صورت یا به طور کلی نسبت به بزرگترهای خود بی تفاوت و بی احساس می شوند یا همیشه برای نگه داشتن آنچه از نظر آنها در هر لحظه ممکن است از دست برود مصرانه تلاش کنند. همان حالتی که در اختلال اضطراب جدایی نیز می بینیم.

 نظریه پردازان دلبستگی معتقدند این الگوهای دلبستگی ایمن و ناایمن،در نوزادی و کودکی پایه گذاری می شود، به نوعی در همه رابطه های بعدی فرد در نوجوانی و بزرگسالی تقریبا به شکل مشابهی تکرار می شود.

همچنین بخوانید: سبک های فرزند پروری و تربیت فرزندان

اختلال اضطراب جدایی در کودکان

 

افراد مبتلا به این اختلال که قبل از ۱۸ سالگی آغاز می شود به صورتی که حداقل با سه مورد زیر مشخص می شود دست کم به مدت ۴ هفته در رابطه با جدایی از خانه و افرادی که به آنها دلبسته هستند دچار اضطراب شدیدی می شوند که از لحاظ رشد نامناسب است:

– ناراحتی شدید و مکرر زمانی که انتظار جدایی از خانه یا مظاهر مهم دلبستگی را دارند.
– نگرانی از اینکه برای مظاهر اصلی دلبستگی اتفاق ناگواری روی دهد یا این افراد را از دست بدهند.
– نگرانی از اینکه رویداد ناگواری مانند دزدیده شدن باعث جدایی از مظاهر اصلی دلبستگی شود.
– اکراه یا خودداری از رفتن به مکانهایی مانند مدرسه به علت ترس از جدایی
– ترس یا اکراه از تنها یا بدون مظاهر دلبستگی بودن
– اکراه یا خودداری از به خواب رفتن در کنار مظهر دلبستگی بودن
– کابوسهای مکرر که محتوای جدایی دارد
– شکایتهای مکرر درباره ی نشانه های جسمانی به هنگامی که جدایی انتظار می رود.

همچنین بخوانید: عزت نفس چیست؟

علائم اختلال اضطراب جدایی

اختلال اضطراب جدایی یکی از اختلال های رایج در بین کودکان است. نشانه های اصلی این اختلال را می توان به صورت زیر ذکر کرد:

۱- کودک وقتی احساس می کند جدایی نزدیک است یا درست در لحظه جدایی گریه می کند یا سایر علائم ناراحتی را نشان می دهد.
۲- وقتی پدر یا مادر بیرون هستند کودک هر طور شده، حتی از طریق تلفن تماس خود را با پدر و مادر حفظ می کند.
۳- بچه های کوچکتر مبتلا به این اختلال همواره نگران این هستند که والدین یا نزدیکان شان صدمه یا آسیب ببینند.
۴- کودک در موقع خواب از دیگران می خواهد کنار او بمانند و نمی تواند در اتاق خوابش تنها بخوابد.
۵- معمولا از مدرسه رفتن امتناع می کند.

همچنین بخوانید: درمان اختلال استرس پس از سانحه در کودکان (PTSD)

۶- بچه های بزرگتری که این مشکل را دارند بیشتر شکایت های جسمانی دارند.
در ضمن اغلب برای اینکه در کنار والدین بمانند از رفتن به اردو یا بیرون رفتن با دوستان اجتناب می کنند.
دلایل بروز اختلال اضطراب جدایی:
۱- ژنتیک: پاره ای از کودکان به طور ژنتیکی دارای خلق و خوی حساس تر و مضطرب تری هستند که آمادگی آنها را برای این مشکل زیادتر می کند. در ضمن زمینه ارثی چنین مشکلی در پدر، مادر یا اطرافیان نزدیک بر بروز آن تاثیرگذار است.
۲- روش های فرزندپروری: والدین بسیار سهل گیر که به همه خواسته های کودک تن در می دهند و نیز والدین بسیار سختگیر هر دو احتمال بروز اختلال اضطراب را افزایش می دهند.
۳- ساختار خانواده: نبود کمی و کیفی والدین، یا حضور خانواده هایی که پیوستگی، حمایت، گرمی و صمیمیت در آنها کم است و خانواده قادر نیست تعارض ها و تنش های احتمالی را به طور مناسبی حل کند در بروز بسیاری اختلالات از جمله این اختلال موثر شناخته شده اند.

دکتر رحیم سلگی (متخصص  خانواده و کودک)

گردآوری شده از کتب آسیب های روانی

برای رزرو وقت مشاوره برای شما و کودک عزیزتان حتماً از فیلد تماس با ما با مرکز مشاوره روانشناسی سلامت تماس حاصل فرمایید.